Karacadağ, binlerce yıl önce gerçekleşen volkanik patlamalar sonucu geniş bir alanda bazalt lavlarıyla kaplanmıştır. 1.957 metre yüksekliğiyle bölgenin en yüksek noktalarından biri olan dağ, bazalt konileriyle jeologların ve doğa tutkunlarının ilgisini çekmektedir. Ancak Karacadağ yalnızca jeolojik yapısıyla değil, aynı zamanda zengin biyoçeşitliliği ve bitki örtüsüyle de dikkat çekmektedir.
Bölgede, 32’si Türkiye’ye endemik olmak üzere yaklaşık 600 bitki türü yaşamaktadır. Geniş düzlükler ise çok sayıda kuş türüne ev sahipliği yapar. Doğa Derneği’nin verilerine göre, bölgede tespit edilen en az 250 kuş türü bulunmaktadır. Göç rotaları açısından da kritik bir öneme sahip olan Karacadağ, aynı zamanda zengin yer altı su kaynaklarıyla tanınır.
2024–2025 döneminde yaşanan yağış azalması ve artan sıcaklıklar nedeniyle bölgede ciddi sorunlar baş göstermeye başlamıştır. Endüstriyel hayvancılığın yaygınlaşması, bitki örtüsüne zarar vermekte; azalan yağışlarla birlikte biyoçeşitlilik de ciddi şekilde tehdit altına girmektedir. Hayvancılığa açılan alanlar ve “kalkınma” adına dayatılan projeler, Karacadağ ekosisteminin taşıma kapasitesini aşmaktadır.
Karbon salımı yüksek hayvancılık faaliyetleri ve iklim krizini derinleştiren monokültür tarım uygulamaları, bu kırılgan ekosistemi telafisi mümkün olmayan bir çöküşe doğru sürüklemektedir. Şanlıurfa’da hayvancılık için alternatif mera alanları yaratılmaya çalışılsa da bu girişimler henüz başarıya ulaşmamıştır.
Karacadağ’da özellikle su kaynaklarının azalması nedeniyle birçok dere kurumuş durumdadır.
