Haber-Analiz: Zülfikar Doğan
(ANKARA) - Papara elektronik para transferi ve ödeme şirketine "yasa dışı bahis ve suç gelirlerini aklama" iddiasıyla başlatılan soruşturmada, PPR Holding ve bünyesindeki 8 şirket ile değeri 5 milyar TL olarak açıklanan 5 lüks yat ve tekne, 3 kiralık kasa, 74 araç, 7 daire ve villadan oluşan mal varlığına el konuldu. Mal varlıkları ve milyarlarca liralık suç geliri Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na (TMSF) devredilerek kayyum atandı.
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) raporlarına dayanan soruşturma sonucunda, Papara Elektronik Para A.Ş. nezdinde 26 bin kişi adına açılan hesaplar üzerinden 12 milyar 879 milyon liralık işlemlerle para aklandığının saptandığını açıkladı.
Üç ayda iki operasyon; 30 milyar TL suç geliri, sanal bahis, yasa dışı mal varlığı
Geçtiğimiz mart ayında da Erkan Kork’un sahibi olduğu Capital Türk Holding bünyesindeki Payfix Elektronik Ödeme Sistemleri A.Ş. için sanal bahis, kara para, suç gelirlerinin aklanması iddiasıyla yürütülen soruşturmada 6,9 milyar liralık mal varlığına el konuldu. Payfix’in yanı sıra aynı grup bünyesindeki 23 şirket, Flash Haber TV kanalı, Bank Pozitif ve İninal ile Aypara unvanlı Elektronik Ödeme Sistemleri TMSF’ye devredilerek kayyum atandı.
Payfix-BankPozitif operasyonunda, 80 bin 11 farklı para transferi kümesi ve 211 bin 109 yasa dışı bahis hesabı üzerinden 4 milyar 223 milyon TL tutarında para transferi ve aklama işlemi yapıldığı saptandı. Mart ve mayıstaki Payfix ve Papara operasyonlarında sanal bahis ve suç geliri tutarı 17 milyar TL’ye ulaşırken, el konulan mal varlıklarının değeri ise 12 milyar TL.
İki operasyonda üç ayda ortaya çıkan suç geliri ve taşınmazların toplam parasal tutarı 30 milyar liraya yaklaşıyor. Süper Lig takımı Trabzonspor’un yeni stadına ve kulübe milyarlık sponsor olan Papara’nın yanı sıra son dönemde elektronik ödeme şirketlerinin benzer sponsorluklara yöneldiği gözleniyor.
Suç geliri aklayanlara faaliyet izni ve lisans verenlerin ihmal ve sorumluluğu soruşturulmuyor
2023’te dijital bankacılık hizmetleri vermek üzere BankPozitif’i satın alan Payfix’e, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’ndan (BDDK) onay ve bankacılık lisansı verildi. Payfix 2014, Papara ise 2016’dan beri BDDK ve Merkez Bankası (MB) izni ve lisansıyla faaliyetlerini yürütüyor.
MB resmi web sayfasında, elektronik para ihraç etme, para transferi izni verilen finansal kuruluş sayısı 64. Listede yer alan Erpa, İninal ve son olarak Papara’nın izinleri askıda. Milyarlarca liralık sanal bahis, suç geliri ve kara para aklama operasyonları yürütülen Payfix ve Papara yıllardır BDDK ve MB’nin gözetimi ve denetiminde, yasal izin ve lisansla faaliyetlerini yürütüyor. Bu lisans ve izinler altında yurt içi ve yurt dışına milyarlarca liranın transfer edilip aktarılmasını, aklanmasını, elektronik ortamda suç gelirlerinin ve ödemelerin gerçekleşmesini sağlıyor.
MASAK raporundaki tespitlerden, bu kuruluşlara BDDK lisansı ve MB izni verilirken, yıllardır gerekli ve yeterli incelemelerin yapılmadığı, ciddi görev ihmallerinin söz konusu olduğu anlaşılıyor. Dolayısıyla legal görünümlü suç geliri organizasyonlarına yasal izin ve lisansları veren sorumluların soruşturulması, rahatça bu işlemleri yapan organize suç örgütlerinin kamudaki ayaklarının ve bağlantılarının açığa çıkartılması göz ardı edilemeyecek hayati önemde.
Şimşek programı 2. yılında; Hedefler tutmadı, sanayi ve dış ticaret alarm veriyor
2023 Haziran’ında göreve gelen Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in uygulamaya koyduğu "Dezenflasyon ve Rasyonelliğe Geçiş Programı" ikinci yılını doldururken, tablo hiç de iç açıcı değil.
İki yıl önce Şimşek’e verilen destek ve açılan kredi büyük ölçüde tükenmiş durumda. Ekside olan MB rezervlerini nispeten toparlayıp ödemeler dengesi krizini önlemek dışında elde somut bir sonuç yok. İki yıl önce yüzde 38 oranında devralınan enflasyon iki yıldır katlanılan ağır fedakarlığa rağmen aynı seviyede. Yüzde 8,5 oranında devralınan MB faizi önce yüzde 50’ye kadar yükseltilip, martta yüzde 42,5’a indirildikten sonra nisanda tekrar yüzde 46’ya çıkarıldı. Piyasadaki kredi faizleri ise yüzde 60-70 düzeyinde.
Sıkı para, baskılanmış kur, yüksek faiz, dar gelirli geniş kesimlerin gelirlerinde düşük zam politikalarıyla gelinen nokta, programın başarısının sorgulanmasını gerektiriyor. İki yılda açıklanan iki Orta Vadeli Program’daki (OVP) hedeflerin hemen hiçbirisi tutmadı. Sadece dar tanımlı işsizlik hedefinde kısmi bir iyileşme sağlanmasına karşılık geniş tanımlı işsizlikteki (atıl işgücü) artış bu iyileşmenin de gerçekçi olmadığını gösteriyor. Yüzde 9,9 olan dar tanımlı işsizlik hedefi bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 8,7’ye gerilese de 2023’te yüzde 23,5 olan geniş tanımlı işsizlik bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 28,5’a yükseldi.
İSO 500’ün röntgeni; kazancının yüzde 90’ını faize ödeyen sanayici komada
İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) hafta içinde açıkladığı 2024 İSO 500 verileri, programın sanayi üzerinde ağır hasara yol açtığını gösterdi. En büyük 500 büyük sanayi kuruluşunun 152’si, yaklaşık üçte biri zarar açıkladı. Üretim, ihracat ve istihdam geriliyor. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, "bedellerin en büyüğünü sanayicilerin ödediğini, şirket kazançlarının yüzde 90’ının finansal giderler ve faize gittiğini, üretim ve yatırım yapacak takatin kalmadığını" söylüyor.
Yüksek faiz ve finansa erişim güçlükleriyle sanayi üretimi ve kapasite kullanımındaki düşüş, kurların baskılanması, dış ticareti de olumsuz etkiledi. Nisanda geçen yıla kıyasla yüzde 22 artan dış ticaret açığı, 12 milyar doları aşarak 2023 temmuzundan bu yana 21 ayın en yüksek düzeyine çıktı. Dış açık, ocak-nisan döneminde 34,5 milyar dolara yükseldi. Baskılanan kurlarla cazip hale gelen ithalattaki artış hızı ihracatın iki katına ulaştı. İki yıldır uygulanan Şimşek programına destek azalırken, bağlanan umutlar tükeniyor. Önümüzdeki süreçte sorunların daha da ağırlaşacağını, istikrarsızlığın artacağını gösteren işaretler artıyor.
