(ANKARA) - Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Rusya-Ukrayna savaşının sona erdirilmesine ilişkin görüşmelere değinirken, “Sayın Erdoğan'ın ev sahipliğinde, Sayın Trump'ın, Sayın Putin'in ve Sayın Zelenski'nin dört liderin bir araya gelmesiyle, İstanbul'da birincisi ve ikincisi yapılan görüşmelerin aslında taçlanması mümkün olabilir” dedi. Ukrayna Dışişleri Bakanı Andriy Sibiha ise, “Rusya'nın da memorandumunu bekliyoruz. Amerikan tarafına da söz verilmişti bu yönde. Bir sonraki görüşme planlandığında biraz artık somut olmalı” diye konuştu.
Dışişleri Bakanı Fidan, çeşitli temaslarda bulunmak üzere gittiği Kiev’de Ukrayna Dışişleri Bakanı Andriy Sibiha ile görüştü. Görüşmenin ardından iki bakan ortak basın toplantısı düzenledi.
Bakan Fidan, savaş boyunca her yıl dostların yanında olmak, zor süreç hakkında istişarelerde bulunmak için Ukrayna'ya geldiğini belirterek, "Bugün yine Kiev’deyiz. İnşallah daha güzel günlerde de burada olmanın umuduyla bu ziyareti yapıyorum. Buraya Moskova’dan geldim. Oradaki gözlemlerimizi, değerlendirmelerimizi burada kendileriyle paylaştım. Bugün öğleden sonra Sayın Zelenski tarafından da kabulüm söz konusu" dedi.
“Kritik bir yol ayrımına yaklaşıyoruz”
Bakan Fidan, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Savaşta kritik bir yol ayrımına yaklaşıyoruz. 16 Mayıs günü İstanbul’da gerçekleştirilen müzakerenin başında ifade ettiğim üzere önümüzde iki yol bulunmakta. Ya bu savaşın devamına göz yumacağız ya da kalıcı bir barışa ulaşacağız. Türkiye açısından diyalog yoluyla adil ve kalıcı bir barışa ivedilikle ulaşılması ve savaşın sona erdirilmesi tek yoldur. Bu konuda savaşın başından itibaren Cumhurbaşkanımızın yoğun bir çaba içerisinde olduğunu hep beraber gördük. Yine bu çabanın bir neticesi olarak hem bizi talimatlandırması hem uluslararası aktörlerle sürekli bir iletişim içinde bulunması neticesinde belli mesafeleri almamız mümkün olabiliyor.
İstanbul’da 16 Mayıs’ta gerçekleştirilen görüşmeler diplomatik çözüm arayışlarına yeni bir boyut kazandırdı. Ateşkes ve barış için beklentiler arttı. İstanbul görüşmelerini yeni bir başlangıç olarak değerlendiriyoruz. İstanbul’da varılan takas mutabakatının süratli biçimde tamamlanması müzakerelerin somut sonuçlar verebileceğini ispatladı. Biz İstanbul’da yakalanan ivmenin sürmesini istiyoruz. Farklı görüşleri ve imkanları olan aktörlerin devreye girmesiyle taraflar arasındaki uzlaşma zemininin yükseleceğine inanıyoruz. Bu anlayışla sayın Cumhurbaşkanımızın talimatıyla bir mekik diplomasisi içerisindeyiz. Önce Moskova’da Rus tarafının görüşlerini dinledim. Kendi değerlendirmelerimizi ve fikirlerimizi paylaştım. Bildiğiniz gibi Rusya 2 Haziran günü görüşmelere devam etmeye hazır olduklarını açıkladı. Bugün de Kiev’de Ukraynalı dostlarımızla kapsamlı bir görüş alışverişi yapmaktayız.
“Bir sonraki turun yapılmasının mümkün olduğu görüşündeyiz”
Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne, bağımsızlığına ve egemenliğine desteğimiz tamdır. Biz müzakerelerin nerede gerçekleştirileceğinden ziyade savaşın yol açtığı yıkımın ve insani trajedinin sonlandırılmasına odaklanıyoruz. Tarafların İstanbul’da aldıkları karar temelinde bir sonraki turun yapılmasının mümkün olduğu görüşündeyiz. Dolayısıyla müteakip görüşmelere ev sahipliğine hazır olduğumuzu burada bir kez daha huzurlarınızda ifade etmek istiyorum.
Sayın Sibiha ile Türkiye ile Ukrayna arasındaki ikili gündemi de değerlendirme imkanımız oldu. Stratejik ortağımız olan Ukrayna ile ilişkilerimiz pek çok alanda daha da derinleştirilebilir. Savaştan önce Ukrayna ile ekonomi alanında güçlü ilişkilere sahiptik. Firmalarımız savaşın yol açtığı yeni gerçekliğe uyum sağlamakta başarılı oldular ve Ukrayna ekonomisine katkı sunan çalışmalarına sürdürdüler.
Türkiye, Kırım Tatarlarını her daim destekleyecektir. Kırım Tatar halkının sürgünün 81’inci yıl dönümünü 18 Mayıs günü idrak etmiştik. Bu vesileyle sürgünde hayatını kaybeden soydaşlarımızı bir kez daha rahmetle yad ediyorum.
Stratejik ortağımız Ukrayna ile bağlarımızı daha da güçlendirmeyi temenni ediyoruz. Bölgesel sahiplenme anlayışıyla Ukrayna ve Rusya arasındaki savaşın bir an önce adil ve kalıcı biçimde sona erdirilmesini istiyoruz.”
Sibiha'nın konuşması
Ukrayna Dışişleri Bakanı Sibiha ise ülkesinin savaşı bu yıl bitirmek istediğini bildirerek, şunları söyledi:
“Savaş maalesef bizim topraklarımızda gerçekleşiyor. İnsanlarımız acı çekiyor. Bu nedenle partnerlerimizin desteği bizim için çok önemli.
Sayın Zelenski de çok yakın zamanda Türkiye'ye gelmişti ve sonuçları da oldukça verimliydi. Bugün detaylıca ikili ve uluslararası gündemi değerlendirdik. Öncelikle barış görüşmeleri ve hızlı bir şekilde tam kapsamlı ateşkes, esir değişimi ve diğer konuları ele aldık. Bütün bu konulardaki destekler için şükranlarımızı sunuyoruz. Bunun devam edeceğini umuyoruz. Hakan Bey daha yeni Moskova'dan geldi. Gördükleri ve duyduklarına ilişkin beni detaylıca bilgilendirdi. Bütün adımları görüştük. Özellikle Sayın Bakan ile beraber Karadeniz'deki güvenliği ele aldık. Ukrayna ve Türkiye ortak ve tutuma sahip. Karadeniz, barışın, serbest ticaretin ve serbest seyrüseferin denizi olmalıdır. Bizler aynı zamanda Türkiye'nin özellikle Karadeniz'deki seyrüsefer serbestliğine katkılarından dolayı teşekkür ediyoruz. Özellikle mayın alanında çok önemli destekleri var.
“Ukrayna’nın güçlü bir ülke olarak Karadeniz’de gelişmesi Türkiye’nin de çıkarına”
Aynı zamanda Ukrayna'nın egemenliğine, toprak bütünlüğüne yönelik ve Kırım'ın da geri alınmasına yönelik desteği sürüyor ve Kırım Tatar halkının milli mücadelesine desteği sürüyor. Ukrayna'nın dost ve güçlü bir ülke olarak Karadeniz'de gelişmesinin Türkiye'nin de çıkarına olduğunu biliyoruz. Aynı zamanda Türkiye-Ukrayna arasındaki yeniden inşa çalışma grubunun ilk toplantısının sonuçlarını da ele aldık. Ukrayna, Türk iş dünyasının Ukrayna'daki projelerde yer almasına teşvik etmeye hazır. Temmuz ayında Roma'da gerçekleştirilecek yeniden inşa konferansına Türkiye'nin de katılacağını umuyoruz.
Sizinle olan aktif işbirliği diyaloğumuzun devam edeceğini umuyoruz. Faaliyetlerimizi bölgedeki işbirliği ve güvenliğin ötesinde halklarımızın güçlenmesi için de sürdüreceğiz.”
“Rusya'nın memorandumunu bekliyoruz”
Ortak açıklamanın ardından bakanlar gazetecilerin sorularını yanıtladı. Sibiha, Rusya ile Ukrayna arasındaki müzakereler ile ilgili soruya şu yanıtı verdi:
“Ukrayna ABD'nin ateşkes teklifine hemen karşılık verdi. Şu anda top Rus sahasında. Rusya bu kararı vermelidir. Koşulsuz ateşkes imkanı bize daha geniş çaptaki müzakereler için imkanlar oluşturacaktır adil, ulaşılabilir ve kapsamlı bir barış için. Bu nedenle Rusya'ya baskı devam etmelidir. Onlardan ateşkese yönelik net bir ‘Evet’ duymalıyız. Görüşmeler yakın zamanda Türkiye'de gerçekleşmişti. Biz bu görüşmelerin devam etmesini isteriz. Çünkü bu savaşın bitmesini istiyoruz bu sene. Bizler özellikle ateşkese erişilmesinde 30, 50, 100 kaç gün olursa Ukrayna sürekli bunu konuşmak istiyor. Bunu direkt olarak en son görüşmemizde Rusya'ya da ifade ettik. Bu görüşmeler esnasında bildiğiniz üzere bizim Türk dostlarımız da bulunuyorlardı. Buna yönelik Ukrayna, önceki görüşmelerin sonuçları bağlamında Rusya tarafına kendi görüşlerini iletmiştir. İlerleyen süreçte nasıl hareket edileceğine ilişkin ve özellikle de gelecekteki barış müzakerelerinin nasıl olacağına ilişkin. Benzer şekilde Rusya'nın da memorandumunu bekliyoruz. Bunu zamanında bekliyoruz. Amerikan tarafına da bu yönde söz verilmişti. Bir sonraki görüşme planlandığında biraz artık somut olmalı. Bu nedenle öncesinde dokümanı elde etmek önemlidir. Söz konusu maddeler, gidecek heyetin yetkilere sahip olması için gerekli.”
“Müzakere masasında kalınıldığı sürece bir ilerleme görülebilir”
Fidan ise görüşmelere ilişkin şunları kaydetti:
“Rusya ve Ukrayna arasındaki devam eden bu savaşın durması yönünde yapılan katkılara biz ilave ne katkı yapabiliriz, onun için çalışıyoruz. İstanbul'da yeniden başlayan görüşmeler gerçekten fevkalade önemli. Bizim inancımız şu, müzakere masasında kalınıldığı sürece muhakkak bir ilerleme görülebilir. Bir önceki görüşmenin somut çıktısı olarak esir takası vardı ve taraflar ateşkesle ilgili pozisyonlarını birbirlerine deklare etme konusunda mutabık kaldılar. Bu aslında bir ilerleme. Bu yeni yapılacak görüşmede umarım artık teknik çalışmalarının büyük oranda tamamlanmış olacağını da görmek mümkün olacak. Bundan sonraki aşamada, bir liderler toplantısının gerçekleşmesi, özellikle, uzun süreli bir ateşkesin hayata geçmesi için çok iyi olur diye değerlendiriyorum açıkçası. Sayın Erdoğan'ın ev sahipliğinde, Sayın Trump'ın, Sayın Putin'in ve Sayın Zelenski'nin dört liderin bir araya gelmesiyle, İstanbul'da birincisi ve ikincisi yapılan görüşmelerin aslında taçlanması mümkün olabilir diye değerlendiriyoruz.
“Bu savaşın ortaya çıkardığı yıkıcı tesiri durdurmamız gerekiyor”
Ukrayna'da devam eden savaşın tabii ki Avrupa'nın güvenlik mimarisiyle ilgili birtakım sorunları gündeme getirdiği ortada. Avrupa-Amerika ilişkilerinde Sayın Trump'ın yönetime gelmesiyle beraber ortaya çıkan yeni denklemin oluşturduğu soru işaretleri var. Buna yönelik atılması gereken adımlar nelerdir, bunlar sürekli tartışılıyor. Ama biz Türkiye olarak hep şu odağı kurduk. Savaşta yok olan şehirler Ukrayna şehirleri, ölen insanlar Ukrayna askerleri, dolayısıyla bir an önce bu savaşın ortaya çıkardığı yıkıcı tesiri durdurmamız gerekiyor. Avrupa güvenliği ile ilgili yapılan Ukrayna savaşı bağlamındaki tartışmalar tabii daha geniş çerçevede ele alınması gerekir ama şu anda problemi yaşayan, sıkıntıyı yaşayan, işgali yaşayan taraf Ukrayna tarafı. Onu da hatırdan çıkarmamamız gerekiyor.
Türkiye her iki tarafla da olan olan iyi ilişkisini kullanarak barış perspektifini ilerletmek, hayata geçirmek konusunda da elinden geleni yapıyor. Türkiye'nin rolü burada ne olabilir dediğimiz zaman bunu ifade etmek istiyorum. Elimizdeki bu ilişki yeteneğini savaşı sonlandırma ile ilgili ilerletmeye çalışıyoruz.
“Güçlü liderlik gösterilirse tarih yeniden yazılabilir”
Rus ve Batı arasındaki devam eden tarihi mücadelenin aslında bir tarihi zorunluluk olmadığı, güçlü liderlik gösterilirse tarihin yeniden yazılabileceğini ve tarihin dip akıntısından kurtulunabileceğine inanıyoruz. Burada tekrar oturup barış temelli, dayanışma temelli yeni bir anlayışla günümüz liderlerinin bir vizyon ortaya koyması gerekiyor. Hem Batı’dan hem Rusya’dan böyle bir vizyonun ortaya çıkmasına dünyanın ihtiyacı var.”
“Gazze’de bir an önce ateşkes konusunda uluslararası toplumun çağrısını destekliyoruz”
Bakan Fidan, Hamas ile İsrail arasındaki ateşkes görüşmelerindeki son duruma ilişkin soruyu şöyle yanıtladı:
“Ortada gelip giden bazı kağıtlar var. Son Amerikalı müzakereci Sayın Witkoff tarafından Hamas'a gönderilen kâğıtla alakalı dün hem Hamas Siyasi Bürosu ile hem Sayın Katar Başbakanı ile görüşmelerimiz oldu. Bizim her zaman için ifade ettiğimiz şey şu. Tıpkı burada olduğu gibi orada da bir an önce ateşkesin olması, barışın olması, işgalin son bulması ve insani yardımların bir an önce başlaması konusunda uluslararası toplumun çağrısını yürekten destekliyoruz. Bu konuda neler yapılabilir, onun arayışı içerisindeyiz.”
