Erzincan'ın İliç Çöpler Madeni'nde 9 işçinin hayatını kaybettiği liç kaymasının üzerinden bir yıl geçti. 13 Şubat 2024'te meydana gelen felaket, hem insan hayatı hem de çevre tahribatı nedeniyle tartışmaları beraberinde getirdi. İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, felaketin 10 milyon metrekücp büyüklüğünün hesaplandığını belirtti. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar ise su ve topraktan alınan numunelerde herhangi bir olumsuzluk bulunmadığını duyurdu.
Bağımsız Maden-İş avukatı Mürsel Ünder, ilk yedi gün içerisinde zarar tespiti için alınması gereken numunelerin uygun şekilde toplanmadığını ve bunun dosyanın gidişatına siyasi bir müdahale anlamına geldiğini öne sürdü. Arama çalışmaları, kayma ile birlikte başlasa da ilk işçiye 53 gün, son işçiye ise 116 gün sonra ulaşıldı.
İLK BİLİRKİŞİ RAPORU: ANAGOLD TÜRKİYE YETKİLİSİ 'KUSURSUZ'
Facianın ardından 27 Mayıs 2024'te yayımlanan ilk bilirkişi raporunda, Anagold Türkiye yetkilisi "kusursuz" bulunurken, madende çalışan mühendisler "kusurlu" sayıldı. Ana firma olan Anagold Madencilik ise "kasten veya taksirle çevreyi kirletme suçu"ndan asli kusurlu kabul edildi. Ancak alt işverenler Çiftay A.Ş., Kar-Sa A.Ş., Asil Çöpler A.Ş. ve Asil Keklik A.Ş. kusursuz ilan edildi.
İKİNCİ BİLİRKİŞİ RAPORU: SİYASİ SORUMLULAR ASLİ KUSURLU BULUNDU
Birinci raporun aksine, ikinci bilirkişi raporunda, madene kapasite artış izni veren dönemin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum ve ilgili bakanlık yetkilileri asli kusurlu sayıldı. Raporda kazanın "kaçınılmaz" olmadığı belirtilirken, çevresel suçlara dair bir tespit yer almadı. Ancak Erzincan Cumhuriyet Başsavcılığı, yeni bir bilirkişi heyeti oluşturarak ek rapor hazırlanmasına karar verdi.
CEZASIZLIĞA GİDEN YOL: YENİ BİLİRKİŞİ RAPORU
Yeni bilirkişi raporu, ikinci raporun aksine İliç'e ÇED raporu veren yetkililer ile facia arasında bağlantı olmadığını öne sürerek dönemin bakanı Murat Kurum'u sorumluluk dışı bıraktı. Bu gelişme, siyasilerin yargılanma ihtimalini ortadan kaldırdı.
İDDİANAME: ÇEVRE SUÇLARI BAKIMINDAN EN DÜŞÜK CEZA TALEP EDİLDİ
Erzincan Cumhuriyet Başsavcılığı'nca hazırlanan iddianame tamamlandı. Ancak iddianamede işçilerin ölümü, "taksirle birden fazla kişinin ölümüne sebebiyet verme" suçundan yer aldı. Bağımsız Maden-İş Sendikası, "Bu beraat anlamına geliyor. Olası kastla insan öldürme suçundan yargılama yapılmalı" açıklamasında bulundu.
Uzmanlar, liç kaymasıyla siyanürlü toprağın bölge ekosistemine geri dönüşüsüz zarar verdiğini belirtiyor. Ancak iddianame, çevre suçlarına ilişkin en düşük cezayı talep ediyor.
DAVA SÜRECİ DEVAM EDİYOR
TMMOB tarafından madene ilişkin kapasite artışı ve genişleme projelerine karşı açılan davada ilk derece mahkemesi kararı Danıştay tarafından onandı. Facia ile ilgili 5'i tutuklu 43 sanık hakkında 2 ila 15 yıl hapis cezası talep edilen davanın ilk duruşması 17 Mart 2025'te görülecek.
